PATRONI
PROF. HELENA HARAJDA
AKUSTYK




PROF. HELENA HARAJDA
AKUSTYK
urodziła się w 1921 roku w Lublinie, ale pochodziła z rodziny Kresowian. Jej matka Kamila Jasielska była nauczycielką, ojciec Jan Maciej Jasielski inżynierem. Od drugiego roku życia mieszkała na Kresach, najpierw w Bitkowie, a od ok. 1927 r. do końca II wojny światowej w Stanisławowie. Tam ukończyła Gimnazjum i Liceum Sióstr Urszulanek, a jednocześnie uczęszczała do Konserwatorium Muzycznego w klasie fortepianu. Wybuch wojny przerwał jej edukację muzyczną zaledwie rok przed uzyskaniem dyplomu.
Podczas wojny, za czasów okupacji niemieckiej, pracowała w warsztatach kolejowych jako pracownik umysłowy, natomiast podczas okupacji radzieckiej studiowała w Instytucie Pedagogicznym na Wydziale Matematyczno-Fizycznym. W latach 1944-45 uczyła fizyki w szkole średniej. W Instytucie Pedagogicznym poznała Ryszarda Harajdę, swojego przyszłego męża. Ślub wzięli w Kolegiacie Stanisławowskiej 31 grudnia 1944 roku. Decyzję o ślubie przyspieszyła sytuacja geopolityczna. Pod koniec roku 1944 wiadomo było, że tereny Kresów należeć będą do Związku Radzieckiego, a mieszkańców czeka przesiedlenie. Do transportu przesiedleńczego Harajdowie chcieli zapisać się już jako rodzina. W maju 1945 r. przyjechali transportem przesiedleńczym (podróż w wagonach towarowych trwała dwa tygodnie) do Poznania, gdzie już w pierwszych dniach zapisali się na studia.
Helena Harajda zaczęła studiować muzykologię na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego. Dyplom z tytułem magistra filozofii w zakresie muzykologii uzyskała w 1950 roku. Jednocześnie rozpoczęła studia na Wydziale Matematyczno-Fizycznym. Ukończyła je dyplomem z tytułem magistra filozofii w zakresie fizyki w 1952 r. Studiowała pod kierunkiem prof. A. Chybińskiego i prof. M. Kwieka. Od 1950 roku rozpoczęła pracę naukową na Uniwersytecie Poznańskim (od 1955 r. przemianowanym na Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), najpierw na stanowisku pomocnika asystenta w Katedrze Fizyki Doświadczalnej, dalej jako konstruktor w Katedrze Akustyki, a następnie w Wyższej Szkole Rolniczej w Poznaniu na stanowisku asystenta. W 1964 r. obroniła na UAM pracę doktorską z zakresu fizyki. W 1974 roku uzyskała tytuł doktora habilitowanego nauk technicznych na Akademii Rolniczej w Poznaniu, a w 1989 r. Rada Państwa przyznała jej tytuł profesora nauk fizycznych. Podczas całej swojej pracy naukowej Helena Harajda zatrudniana była na Uniwersytecie Poznańskim/UAM w Poznaniu, Akademii Rolniczej w Poznaniu, w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Zielonej Górze, Liceum Muzycznym w Poznaniu, w Akademii Muzycznej w Poznaniu, a także odbyła staż naukowy w Akademii Techniczno-Leśnej w Leningradzie (ZSRR) w 1967 roku.
Helena Harajda posiada w swoim dorobku ponad 100 prac naukowych, w tym 45 rozpraw naukowych, 3 monografie, książki oraz recenzje. Uczestniczyła w badaniu instrumentów muzycznych w ramach Międzynarodowych Konkursów Lutniczych im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu. Wygłaszała referaty na wielu kongresach akustycznych m.in. w Budapeszcie (1971), Londynie (1974), Paryżu (1975 i 1977), Madrycie (1977), Dubrowniku (1979), Wenecji (1981), Getyndze (1982), Sandefjord (1985), czy w Sopron (1986).
W swojej karierze zawodowej pełniła m.in. funkcje Kierownika Zakładu Muzycznego, Kierownika Zakładu Fizyki oraz Dyrektora Instytutu Fizyki WSP w Zielonej Górze. Była Prodziekanem Wydziału Matematyczno-Fizyczno-Technicznego WSP oraz członkiem-założycielem Polskiego Towarzystwa Akustycznego. Należała do Catgut Acoustical Society USA, Polskiego Towarzystwa Fizycznego oraz Związku Polskich Artystów Lutników (ZPAL). Kierowała badaniami akustycznymi w ZPAL, była też jego członkiem honorowym. Tworzyła programy przedmiotu „Akustyka” dla kierunku Lutnictwo na poziomie licealnym i akademickim. Pełniła funkcję Konsultanta Szkolnictwa Artystycznego I i II stopnia Departamentu Szkolnictwa Artystycznego Ministerstwa Kultury i Sztuki w latach 1995-1996. Redagowała hasła do Encyklopedii Muzycznej PWN.
Helena Harajda prowadziła nie tylko szeroką działalność naukową, ale i ogromną działalność społeczną. Jako zamiłowana turystka była członkiem (później członkiem honorowym) PTTK, Przodownikiem Turystyki Pieszej i Górskiej PTTK, Instruktorem Krajoznawstwa, Organizatorem Turystyki PTTK oraz Strażnikiem Ochrony Przyrody. Posiadała złotą honorową odznakę PTTK przyznaną przez Zarząd Główny oraz Honorowy Dysk WKFiT (1975). Była również przewodniczką (instruktorką) ZHP, należała do Ligi Walki z Hałasem, Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Greckiej, Lubuskiego Towarzystwa Muzycznego im. H. Wieniawskiego w Zielonej Górze, Międzynarodowego Towarzystwa Edukacji Muzycznej, a także działała w PAN w Komisji Nauk Fizycznych.
Ulubioną dziedziną działalności naukowej i społecznej Heleny Harajdy było lutnictwo. Aktywnie promowała upowszechnianie wiedzy akustycznej przy tworzeniu wysokokwalifikowanej kadry lutniczej i nauczycielskiej. W 1994 r. została Członkiem Honorowym ZPAL. Z lutnikami współpracowała przy Międzynarodowym Konkursie Lutniczym im. H. Wieniawskiego w Poznaniu. Już będąc na emeryturze, stale utrzymywała współpracę z artystami-lutnikami Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu.
Za swoją działalność zawodową i społeczną Helena Harajda otrzymała wiele nagród, dyplomów i podziękowań. Uhonorowana została m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1973), Odznaką Honorową Miasta Poznania (1974), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1981), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1983), a także otrzymała tytuł „Zasłużony Nauczyciel PRL” (1985).
Oprócz tak szerokiej pracy zawodowej, organizacyjnej i społecznej, prywatnie Helena Harajda uprawiała turystykę pieszą, podróżowała, interesowała się literaturą piękną w tym poezją Leśmiana, stale szlifowała znajomość języka francuskiego i angielskiego, hodowała rośliny, kochała wszystkie zwierzęta, relaksowała się robiąc na drutach, szyjąc lub wyszywając. Wraz z mężem Ryszardem wychowali czworo dzieci – Teresę, Stanisława, Jana oraz Marię. Uczyli turystyki sześcioro swoich wnuków.
Po II wojnie światowej Helena Harajda mieszkała w Poznaniu, później w Zielonej Górze. Do końca życia czuła się jednak Kresowianką.
PROF. WŁODZIMIERZ KAMIŃSKI
LUTNIK



PROF. WŁODZIMIERZ KAMIŃSKI
LUTNIK
urodził się 12 stycznia 1930 roku w Gnieźnie. Jego matką była Stefania z domu Wawszczak, a ojciec Tomasz Kamiński był oficerem Wojska Polskiego w służbie czynnej. W 1936 roku rozpoczął naukę w szkole powszechnej, którą ukończył w roku 1943 w Cieklinie, niedaleko Gorlic, gdzie wraz z rodzicami został przesiedlony tuż po wybuchu II wojny światowej. Rok wcześniej, Tomasz został aresztowany przez Gestapo i wywieziony do Oświęcimia.
W roku 1945, po zakończeniu wojny i powrocie ojca z obozu koncentracyjnego, młody Włodzimierz rozpoczął naukę w gimnazjum Ojców Saletynów w Dębowcu. Dwa lata później wraz z rodziną przeniósł się do Szczecina, gdzie kontynuował naukę ogólnokształcącą oraz rozpoczął naukę gry na skrzypcach. Po maturze rozpoczął studia muzykologiczne na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego pod kierunkiem prof. Adolfa Chybińskiego, który rozwinął w nim zainteresowanie i pasję do nauki o muzyce i instrumentach muzycznych. Po śmierci prof. Chybińskiego w 1952 roku, kontynuował naukę pod okiem dr Marii Szczepańskiej. Dwa lata później Włodzimierz Kamiński napisał pracę dyplomową Twórczość kompozytorów obcych w polskich rękopisach XV wieku i otrzymał tytuł magistra. Równolegle, od 1951 roku pracował w Oddziale Instrumentów Muzycznych Muzeum Narodowego w Poznaniu. W 1962 r. uzyskał tytuł doktora pisząc dysertację Główne problemy kształtowania i rozwoju instrumentarium muzycznego na ziemiach polskich. Praca ta została opublikowana w 1971 r. przez PWM pod tytułem Instrumenty muzyczne na ziemiach polskich. Zarys problematyki rozwojowej.
Mając 32 lata objął stanowisko kustosza Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu i pozostał na tym stanowisku aż do 1991 roku. Będąc kustoszem pragnął, aby instrumenty nie tylko pozostawały eksponatami, ale by również na nich grano. Dlatego w 1960 r. założył kapelę Collegium Musicorum Posnaniensium, której był kierownikiem artystycznym. W międzyczasie rozpoczął naukę lutnictwa pod okiem Kazimierza Bendowskiego – budowniczego i konserwatora instrumentów lutniczych w muzeum. W 1959 roku został przyjęty jako członek-teoretyk do Stowarzyszenia Polskich Artystów Lutników, a następnie po zaprezentowaniu zrobionych przez siebie instrumentów, jako członek-praktyk. W 1964 roku został wybrany na funkcję prezesa SPAL. W trakcie prezesury walczył o zrównanie praw twórczych lutników z prawami członków innych związków twórczych. Jak większość idei profesora, tak i te dążenia zakończyły się powodzeniem i od 1981 roku członkowie stowarzyszenia stali się członkami Związku Polskich Artystów Lutników z pełnymi prawami twórców. Kamiński pozostał prezesem ZPAL do końca swojego życia, tj. do 9 kwietnia 1993 roku.
Włodzimierz Kamiński był niepowtarzalnym człowiekiem, otwartym na wszelkiego rodzaju nowości, do końca życia młody duchowo i twórczo, był skarbnicą wielu pomysłów, inspirował innych do rozwoju, działał społecznie, uczył i prowadził działalność naukową. Już od młodych lat muzyka była jego pasją nie tylko pod względem teoretycznym, ale także praktycznym – grał przecież na skrzypcach. Niestety paraliżująca trema podczas wystąpień publicznych spowodowała odejście od wykonawstwa muzyki na skrzypcach na rzecz ich budowy, badań dotyczących ich powstania oraz stworzenia w Polsce struktur do profesjonalnej nauki budowy instrumentów lutniczych. Korzystając z pomocy, doświadczenia i wsparcia znakomitej skrzypaczki prof. Jadwigi Kaliszewskiej doprowadził w 1973 roku do powstania klasy lutnictwa w Liceum Muzycznym im. Mieczysława Karłowicza w Poznaniu. Prof. Kamiński opracował autorski program nauczania lutnictwa, w którym pisał: „Powinno istnieć szkolnictwo lutnicze o profilu artystycznym, którego program uwzględniałby wszelkie aspekty sztuki lutniczej. Jednym z podstawowych aspektów takiego programu winna być dążność do zapewnienia młodemu lutnikowi wykształcenia ogólnomuzycznego bez którego trudno wyobrazić sobie efektywną działalność twórczą w dziedzinie sztuki lutniczej”.
Nie był to jednak kres aspiracji profesora. W 1979 roku w strukturach ówczesnej Wyższej Szkoły Muzycznej im. Ignacego Jana Paderewskiego powstała Sekcja Lutnictwa, która weszła w skład Katedry Instrumentów Smyczkowych. Tym samym zmaterializowały się założenia, iż nauka budowy instrumentów lutniczych powinna stwarzać możliwości bezpośredniego kontaktu lutnika z muzykiem. Autorski program zakładał, że studenci lutnictwa realizują program ogólnomuzyczny, obowiązujący wszystkich studentów Wydziału Instrumentalnego oraz przedmioty zawodowe związane z budową instrumentów lutniczych wraz z praktyką gry na instrumencie lutniczym.
Prof. Kamiński był jednym z pierwszych pedagogów nauczania lutnictwa i historii lutnictwa w Liceum Muzycznym i Akademii Muzycznej. Był również wykładowcą na studiach muzykologicznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie prowadził wykłady z historii instrumentów muzycznych, wstępu do instrumentologii oraz prowadził seminaria magisterskie. Jego celem była też szeroka popularyzacja wiedzy lutniczej i instrumentologicznej poprzez wywiady radiowe, programy telewizyjne, wystawy muzealne, artykuły prasowe i oczywiście książki. W 1972 roku wydawnictwo PWM wydało książkę Lutnictwo, która została napisana przez Kamińskiego i Józefa Świrka. Pozycja stała się ważnym podręcznikiem adepta sztuki lutniczej, na której to wychowały się pokolenia polskich lutników. Jego kolejna książka Skrzypce polskie wydane w Krakowie w 1982 roku to pierwszy ilustrowany album, w którym autor opisuje historię skrzypiec posiadających cechy stylistyczne polskiej szkoły lutniczej. Na początku lat osiemdziesiątych, Kamiński zainicjował również powstanie biuletynu Związku Polskich Artystów Lutników Lutnictwo, który był wydawany raz w roku w latach 1983-1986.
Był jurorem w międzynarodowych konkursach lutniczych m.in. w Cremonie, Moskwie, Hradec Kralove i Sofii. Od 1972 roku pełnił funkcję przewodniczącego jury w Międzynarodowym Konkursie Lutniczym im. Henryka Wieniawskiego oraz w Ogólnopolskim Konkursie lutniczym im. Zdzisława Szulca, którego był też inicjatorem. Został odznaczony wieloma orderami państwowymi, medalami, odznakami i nagrodami resortowymi i regionalnymi.